«Գործարար էթիկայի կանոնները գրեթե չեն կիրառվում»

Ի՞նչ գիտենք էթիկայի մասին, ինչո՞վ են առանձնանում գործարար էթիկայի հիմունքները: Որքանո՞վ են դրանք կիրառվում հայաստանյան գործարար միջավայրում: Թեմայի շուրջ զրուցել ենք «Գործարար էթիկայի հիմունքներ» գրքի հեղինակ, իրավաբան ԹԱՄԱՐԱ ԱՎԱՆԵՍՅԱՆԻ հետ:

«Գործարար էթիկայի հիմունքներ» գրքում ներկայացված է միջազգային փորձը՝ համեմատական մոտեցմամբ: «Թե գործարար էթիկայի, թե ընդհանուր էթիկայի կանոնները հիմնականում նույնն են ու անփոփոխ: Թեև գործարար էթիկան պահանջում է ավելի խիստ կանոններ` սկսած հագուկապից, արտաքին տեսքից»,- ասում է Թամարա Ավանեսյանը, նշելով, որ կան որոշակի տարբերություններ` կապված տվյալ երկրի մենթալիտետի, կրոնական ու ազգային առանձնահատկությունների հետ: ՈՒստի, եթե գործ ենք ունենալու արտասահմանյան ընկերությունների հետ կամ մեկնելու ենք այլ երկիր, պետք է նախապես ուսումնասիրենք նրանց կանոնները և կիրառենք դրանք: Մեզ հյուր եկած գործարարներն իրենց հերթին պետք է հարաբերվեն հայկական գործարար միջավայրում ամրագրված կանոններով: Սակայն հենց այս կետում նկատելի է ոլորտի բացը:

Զրուցակցիս խոսքով` մեզ մոտ գործարար ոլորտը բավականաչափ զարգացած չէ, գործարար էթիկայի կանոնները գրեթե չեն կիրառվում, առանձնապես լուրջ էլ չեն վերաբերվում դրանց: Չնայած` վերջին երկու տարիներին վերաբերմունքը փոխվել է: Մեծ արձագանք են գտնում գործարար էթիկայի վերաբերյալ պարբերաբար անցկացվող վարպետության դասերը: Շատերն էլ գործարար էթիկայի հիմունքներին հետևում են համանուն ֆեյսբուքյան էջից:
Էթիկայի կանոնները խախտվում են ոչ միայն գործարար միջավայրում: Զրուցակիցս նկատում է, որ հասարակական տրանսպորտում, փողոցում, ամեն քայլափոխի էթիկայի խախտում կա: Հասարակական տրանսպորտում հեռախոսով խոսելը, հաց ուտելը, փողոցում արևածաղիկ չրթելը անընդունելի երևույթներ են ու մեզանում շատ տարածված:

Երբ մեր համաքաղաքացիները երթևեկում են իրար գլխի լցված, միկրոավտոբուսներում` նաև կռացած, սա արդյո՞ք էթիկայի պարտադրված խախտում չէ: Մեր այս դիտարկմանը Թամարա Ավանեսյանը համաձայն է, հավելում է, որ զարգացած երկրներում, երբ նստատեղերի թիվը լրանում է, երթուղային ավտոբուսը շարժվում է, կանգնած մարդ չի լինում:
Իսկ ինչպիսի՞ն է պատկերը մեր կյանքի անբաժանելի մաս դարձած սոցցանցերում: Թամարա Ավանեսյանի համոզմամբ, այստեղ նույնպես խախտվում են էթիկայի նորմերը, սկսած նրանից, որ կարող են օգտատերերին նշել գովազդային հրապարակման մեջ` առանց թույլտվություն ստանալու: Ըստ նրա` սոցցանցերի դերը, օգտագործման կերպը հաճախ ճիշտ չեն ընկալվում, դրա համար էլ մեծամասնությունը լուրջ չի վերաբերվում դրանց:
Ի՞նչ է տալիս հանրությանը ամենամեծ մասսայականություն վայելող զանգվածային լրատվամիջոցը` հեռուստատեսությունը, հավատարիմ իր կրթական-դաստիարակչական գործառույթին:

«Եթերը ողողած սերիալները, հեռուստաշոուները ոչ մի լավ բան չեն սովորեցնում: Էթիկայի վերաբերյալ մեկ-երկու հաղորդումներ կային, չգիտեմ ինչու` փակեցին: Մինչդեռ անհրաժեշտ է համապատասխան հաղորդաշարերի, տեսահոլովակների միջոցով բացատրել մարդկանց, թե ինչպես կարող են դրսևորել իրենց այս կամ այն միջավայրում կամ իրավիճակում»,- ասում է մեր զրուցակիցը, նկատում նաև, որ հաճախ մեր ուսանողները կանոններին չտիրապետելու պատճառով աշխատանքի ընդունվելիս տուժում են, չեն կարողանում ճիշտ ներկայացնել իրենց, անգամ ճիշտ ռեզյումե գրել չգիտեն: Համալսարանում բարոյագիտություն են սովորեցնում` զուտ փիլիսոփայության տեսանկյունից, գործնական պարապմունքեր չեն անցկացվում: Երիտասարդները բացը լրացնում են թրեյնինգներին մասնակցելու, համապատասխան գրականություն ընթերցելու միջոցով: Առայժմ դրանք անցկացվում են Երևանում, բայց զրուցակիցս նպատակ ունի նաև մարզերում աշխատելու, մանավանդ որ մարզերում անհամեմատ շատ է բացը: Անհրաժեշտ գրականություն չկա, դասընթացների մասնակցելը կապված է դժվարությունների հետ:
Որո՞նք են գործարար էթիկայի վերաբերյալ ամենից շատ տրվող հարցերը: Պարզվում է՝ երիտասարդներին շատ են հետաքրքրում հեռախոսազրույցի, նամակագրության հետ կապված հարցերը, հետաքրքրում են նաև, թե ինչպե՞ս պետք է հագնվել աշխատանքի ընդունվելու հարցազրույցների ժամանակ, ի՞նչ հարցեր տալ, ի՞նչ հարցեր չտալ և այլն:
Եվս մեկ հետաքրքիր դիտարկում: «Գործարար կնոջ հաջողություններին Հայաստանում նորմալ են վերաբերվում, բայց եթե արտասահմանում կին և տղամարդ գործարարները հավասար հարթակում են հարաբերվում, ապա մեզանում անհամեմատ հարգանքով են վերաբերվում կնոջը, հարկ եղած դեպքում ընդառաջում են,- ասում է Թ. Ավանեսյանը, նրա կարծիքով` տարբերություն պե՚տք է լինի:- Կինը պետք է ցանկացած պարագայում պահպանի իր կանացիությունը: Աշխարհում մեծ թիվ են հաջողակ կին գործարարները, բայց չմոռանանք, որ յուրաքանչյուր հաջողակ տղամարդու թիկունքում խելացի կին է կանգնած»:

Թամարա Ավանեսյանը մասնագիտությամբ իրավաբան է, երկրորդ մասնագիտությամբ` հաշվապահ: Սովորել է նաև էթիկայի դպրոցում: Ընտրել է գործարար էթիկան, քանի որ ինքն էլ առնչվում է գործարար միջավայրին, ունի իր սեփական իրավաբանական գրասենյակը:
2015-ին լույս է ընծայել «Գործարար էթիկա» ձեռնարկը, 2016-ին ներկայացել է «Գործարար էթիկայի հիմունքները» գրքով, որը գործարար էթիկայի մասին առաջին հայալեզու գիրքն է: Տպաքանակը սպառվել է, շուտով գրախանութներում կլինի գրքի վերահրատարակված տարբերակը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ